Η Ισχιαλγία είναι ένα εξαιρετικά συχνό συμπτώματα που επηρεάζει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων κάθε χρόνο. Εως και 40% των ανθρώπων θα έχει κάποια στιγμή στην ζωή του ισχιαλγία.
Η ισχιαλγία όταν οφείλεται σε πίεση των νεύρων μας μπορεί τώρα να αντιμετωπιστεί με την πρωτοποριακή μέθοδο του Awake minimally invasive lumbar day decompression, δηλαδή Ελάχιστα Επεμβατική Αποσυμπίεση οσφυικής μοίρας σπονδυλικής στήλης σε ξύπνιο ασθενή χωρίς γενική αναισθησία με ημερήσια νοσηλεία. Μπορείτε να δείτε περισσότερες λεπτομέρειες και στο αντίστοιχο άρθρο –>>Δείτε περισσότερα<<–
Τι ειναι όμως η ισχιαλγία;
Ως Ισχιαλγία παραδοσιακά ορίζεται ο πόνος ο οποίος ακολουθεί την κατανομή του ισχιακού νεύρου (ξεκινά από ψηλά και κατεβαίνει προς τα πόδια). Το ισχιακό νεύρο είναι ένα από τα μεγαλύτερα νεύρα του σώματός μας και ταξιδεύει από τη μέση μας προς τα πόδια μας. Ξεκινά από τις ρίζες της οσφυικής μοίρας οι οποίες είναι πρακτικά νεύρα που βγαίνουν από την σπονδυλική στήλη και εννόνωνται για να σχηματίσουν το ισχιακό νεύρο. Επομένως ένας ασθενής όποιος πάσχει από τον τυπικό πόνο της ισχιαλγίας είναι πολύ πιθανόν να έχει κάποιον τραυματισμό στο ισχιακό νεύρο ή στις ρίζες του.
Η πιο συχνή αιτία τραυματισμού του ισχιακού νεύρου είναι η πίεση στις οσφυικές ρίζες. Οι ριζες μπορεί να πιεστούν είτε από κάποια κήλη είτε από κάποια στένωση στην σπονδυλική μας στήλη. Με τον όρο στένωση εννοούμε τον περιορισμό του χώρου που έχουν τα νεύρα μας όπως ταξιδεύουνε μέσα στην σπονδυλική στήλη (μέσα από μια δίοδο που την ονομάζουμε “κανάλι”), λόγω πάχυνσης του τοιχώματος του καναλιού μέσα στο οποίο ταξιδεύουν, είτε λόγω κάποιας κήλης ή τραυματισμού (πχ κάταγμα) που περιορίζουν τον διαθέσιμο χώρο. Πολυ σπανία η στένωση ή η πίεση στις νευρικές ρίζες μπορεί να προκαλείται από κάποια εξεργασία (όγκος) κάτι το οποίο αποκαλύπτεται σχετικά εύκολα με την μαγνητική τομογραφία. Υπάρχουν φυσικά και πολλά άλλα αίτια ισχιαλγίας τα οποία όμως ξεφεύγουν από την σκοπιά της Νευροχειρουργικής.
Εάν κάποιος αφήσει έναν ασθενή με ισχιαλγία χωρίς θεραπευτική αγωγή είναι πιθανό η αιτία της ισχιαλγίας να υποχωρήσει αυτόματα σε κάποιες περιπτώσεις. Αυτό συμβαίνει διότι όταν ένας ασθενής έχει στένωση η κάποια κήλη αυτά δημιουργούν με τη σειρά τους φλεγμονή στην περιοχή. Η φλεγμονή είναι η φυσική αντίδραση του οργανισμού μας σε αυτήν την μη φυσιολογική κατάσταση. Είναι συχνό στην φλεγμονή να επιστρατεύονται κάποια εξειδικευμένα κύτταρα τα οποία καταστρέφουνε δομές γύρω από την φλεγμονή. Αυτή η διαδικασία ενδέχεται να δημιουργήσει επιπλέον χώρο για τα νεύρα μας και επομένως να περιοριστούν τα συμπτώματα.
Στην παραπάνω αρχή βασίζεται και η συντηρητική μη επεμβατική αγωγή της ισχιαλγίας. Προσπαθούμε να ανακουφίσουμε τον ασθενή ώστε να δώσουμε χρόνο στις φυσιολογικές διαδικασίες του οργανισμού, οι οποίες ενδέχεται να περιορίσουν το πρόβλημα σε βαθμό που ο ασθενής να μη χρειαστεί άλλη παρέμβαση. Φυσικά αυτό δε συμβαίνει πάντα. Περίπου το 50-70% όμως των ασθενών, θα παρουσιάσουν πάνω από 50% ύφεση των συμπτωμάτων σε περίοδο έξι μηνών μετά την έναρξη τους, χωρίς καμία απολύτως παρέμβαση.
Υπάρχουν φυσικά και άλλες λύσεις σε περίπτωση που δεν επαρκούν οι φυσιολογικοί μηχανισμοί και δεν υπάρχει βελτίωση μετά την πάροδο εξαμήνου. Οι άλλες λύσεις είναι επίσης απαραίτητες σε περίπτωση που ο ασθενής δεν είναι σε θέση να αντέξει αυτή τη διαδικασία είτε γιατί δεν έχει την υπομονή είτε γιατί τα συμπτώματα είναι τέτοιου βαθμό που δεν μπορεί να τα ανεχτεί πάρα την λήψη φαρμακευτικής αγωγής. Ιδιαίτερα στην περίπτωση που τα συμπτώματα περιλαμβάνουν έντονη μυϊκή αδυναμία είναι απαραίτητη η χρήση πιό δραστικής λύσης. Δυστυχώς η μυϊκή αδυναμία υποδηλώνει πολύ βαρύ τραυματισμό των νεύρων, το οποίο με τη σειρά του είναι δείκτης σημαντικά δυσμενέστερης πρόγνωσης. Ενδέχεται σε περίπτωση που παραμεληθεί μία τόσο βαριά βλάβη του νεύρου ή σε περίπτωση που καθυστερήσει ή αγωγή εάν για παράδειγμα κάποιος επιλέξει μία συντηρητική μέθοδο, να προκληθεί μόνιμη νευρική βλάβη και επομένως να μην βελτιωθεί ποτέ η μυική αδυναμία του ασθενούς. Επομένως σε περίπτωση που υπάρχει σημαντική μυϊκή αδυναμία επιλέγουμε πάντα την γρηγορότερη λύση η οποία κατά κανόνα είναι η χειρουργική.
Οι λύσεις για μια ισχιαλγία η οποία οφείλεται σε στένωση ή κήλη, περιλαμβάνουν αρχικά την φαρμακευτική αγωγή. Η φαρμακευτική αγωγή έχει δύο στόχους. Ο πρώτος στόχος και ο πιο ουσιώδης είναι να περιοριστεί η φλεγμονή στην περιοχή και να δημιουργηθεί παραπάνω χώρος με αυτό τον τρόπο για τα νεύρα μας. Πολλές φορές με την αντιφλεγμονώδη αγωγή μπορούμε να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο που έχει δημιουργήσει η Φλεγμονή γύρω από τα νεύρα μας. Είναι αρκετά συχνό μετά το πέρας της φαρμακευτικής αγωγής να μην χρειάζεται περαιτέρω αγωγή και να έχουν υποχωρήσει τα συμπτώματα καθότι ο χώρος που δημιουργήθηκε είναι αρκετός. Βέβαια η φαρμακευτική αγωγή δε λύνει το πρόβλημα με την έννοια ότι ούτε εξαφανίζει την κήλη, ούτε εξαφανίζει τους ιστούς που περιβάλλουν το κανάλι και με την υπερτροφία τους έχουνε δημιουργήσει την στένωση. Όμως σε κάθε περίπτωση ο δεύτερος και βασικός στόχος της φαρμακευτικής αγωγής είναι να βοηθήσει τον ασθενή να απαλλαγεί από τα συμπτώματα για κάποιο χρονικό διάστημα. Συχνά μετά την διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής τα συμπτώματα επανέρχονται είτε άμεσα είτε μετά από κάποιους μήνες ή χρόνια. Τέλος ένα βασικό ελάττωμα της φαρμακευτικής αγωγής είναι η παρουσία παρενεργειών όπως ζάλη, αδυναμία, και υπνηλία που καθιστούν σε αρκετούς ασθενείς αδύνατη ή εξαιρετικά δύσκολη την λήψη της αγωγής.
Η φαρμακευτική αγωγη πολύ συχνά συνδυάζεται και με φυσικοθεραπεία. Η φυσικοθεραπεία σε μία ισχιαλγία η οποία προέρχεται από στένωση ή από κήλη πρέπει να έχει σαν στόχο την ενδυνάμωση των στηρικτικών μυών της σπονδυλικής στήλης (ραχιαίοι, κοιλιακοί). Ενισχύοντας το στηρικτικό σύστημα της σπονδυλικής στήλης μειώνεται κατά πολύ η κινητικότητα των δομών της νεύρα, ρίζες κλπ). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα μεγάλη μείωση των συμπτωμάτων παρόλο που εξακολουθεί να υπάρχει η στένωση / κήλη. Θεωρητικά θα μπορούσε κάποιος να κάνει μόνο φυσικοθεραπεία κάτι που όμως δεν είναι πρακτικά εφικτό, καθότι τα συμπτώματα (ο πόνος) καθιστούν την φυσικοθεραπεία πάρα πολύ δύσκολη, και επιπλέον δεν είναι εύκολο για έναν ασθενή να αναμένει το αποτέλεσμα της φυσικοθεραπείας ενώ ανέχεται έναν εξαιρετικά δυνατό.
Εκτός από την φαρμακευτική αγωγή υπάρχει και μία ελάχιστη επεμβατική λύση, η λύση της επισκληρίδιας έγχυσης φαρμάκου στην σπονδυλική στήλη. Η λογική είναι να χορηγήσουμε τοπικά πάνω στα νεύρα μας μίγμα δύο φαρμάκων, τοπικού αναισθητικού και κορτικοστεροειδών. Αυτό το μίγμα φαρμάκων αναισθητοποιεί τα νεύρα μας εξαφανίζοντας τον πόνο, και καταπολεμά στοχευμένα και τοπικά την φλεγμονή δημιουργώντας επιπλέον χώρο για τα νεύρα τα οποία ταξιδεύουν μέσα στο κανάλι. Εξαιρετικά βασικό πλεονέκτημα της επισκληρίδιας ένεσης είναι ή απουσία παρενεργειών καθότι το φάρμακο δρα τοπικά και δεν περνάει ουσιαστικά στην κυκλοφορία του αίματος. Φυσικά ούτε αυτή η λύση εξαφανίζει την κήλη και την στένωση. Καταπολεμά όμως αποτελεσματικά τα συμπτώματα, και έχει το θετικό στοιχείο ότι το φάρμακο επιδρά στον επισκληρίδιο χώρο δηλαδή γύρω από τα νεύρα μας έως και ένα χρόνο μετά την ένεση. Η λύση αυτή έχει επιπλέον το εμφανές πλεονέκτημα ότι δε χρειάζεται καθημερινή χορήγηση φαρμάκων αλλά γίνεται περιοδικά και ενδεχομένως να χρειαστεί επανάληψη σε ετήσια βάση η και ακόμα πιο αραιά. Να σημειωθεί ότι κάποιες φορές χρειάζονται παραπάνω από μία ενέσεις στη σειρά για να έχουμε το βέλτιστο θεραπευτικό αποτέλεσμα. Τα επίσημα πρωτόκολλα αναφέρουνε από μία έως τρεις ενέσεις διαδοχικά. Στην πράξη οι μισοί ασθενείς έχουν επαρκή βελτίωση με μία ένεση ενώ οι άλλοι μισοί μπορεί να χρειαστούνε είτε δύο είτε τρεις. Ένα αρκετά καλό ποσοστό: 60% με 70% των ασθενών έχουνε πάνω από 50% βελτίωση των συμπτωμάτων τους έξι μήνες μετά τις 1-3 ενέσεις που θα χρειαστούν.
Η τελευταία λύση η οποία είναι και η ταχύτερη, είναι η χειρουργική λύση. Η χειρουργική λύση έχει ως φιλοσοφία της την αφαίρεση με τη χρήση ειδικών εργαλείων είτε των στοιχείων του τοιχώματος του καναλιού (οστά και συνδέσμους στην οπίσθια επιφάνεια) είτε της κήλης που μπορεί να προκαλεί πίεση πάνω στα νεύρα μας καθώς αυτά ταξιδεύουν μέσα στο κανάλι, είτε καθώς βγαίνουν από αυτό (ρίζες). Η χειρουργική λύση προσφέρει θεωρητικά άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος καθότι η πίεση αναιρείται. Στην πράξη όμως η αποτελεσματικότητα κυμαίνεται από 60% έως και 90%. Να σημειωθεί ότι τα ποσοστά αυτά αφορούν την μείωση των συμπτωμάτων άνω του 50% μετά από 6 μήνες. Επομένως ένα σημαντικό ποσοστό των ασθενών που συγκαταλέγονται στις επιτυχίες παρουσιάζουν βελτίωση της τάξης του 50-60% που για κάποιους ασθενείς δεν είναι αρκετό. Για να μπορέσει επίσης ο ασθενής να πλησιάσει πιο κοντά στο 90% αποτελεσματικότητα, είναι σημαντικό να γίνεται σωστή επιλογή των ασθενών. Τυφλή και μαζική χειρουργική αντιμετώπιση των ασθενών παρουσιάζει αποτελεσματικότητα κοντά στο 60% ή και χαμηλότερα, ενώ προσεκτική επιλογή ασθενών έχει αποτελέσματα πιο κοντά στο 90%. Η σωστή επιλογή έχει σαν βασικό στοιχείο την σταδιακή αντιμετώπιση των ασθενών και την επιλογή χειρουργικής αντιμετώπισης σε ασθενείς που δεν απαντάνε στην μη χειρουργική αγωγή.
Με βάση την πιο πρόσφατη επιστημονική βιβλιογραφία, οι πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις για την ισχιαλγία είναι η χειρουργική παρέμβαση και η επισκληρίδια έγχυση (ένεση). Η αποτελεσματικότητα και των δύο παραπάνω μεμονωμένων παρεμβάσεων είναι σχεδόν διπλάσια σε σύγκριση με τις άλλες επιλογές όπως φαρμακοθεραπεία και φυσικοθεραπεία. Ακόμα και οι συνδυασμοί άλλων πολλαπλών θεραπευτικών επιλογών αδυνατούν να φτάσουν το αποτέλεσμα των ενέσεων ή του χειρουργείου. Αυτές οι δύο κορυφαίες παρεμβάσεις δεν έχουν ιδιαίτερη διαφορά όσον αφορά το τελικό της αποτέλεσμα όταν αυτό εκφράζεται ως μείωση του εκ λαμβανομένου πόνου στην αναλογική κλίμακα αξιολόγησης πόνου. Με απλά λόγια τόσο οι ενέσεις όσο και το χειρουργείο αναμένεται να μειώσουν τον αντιληπτό πόνο κατά πέντε μονάδες από τις 10 συνολικές μονάδες στην αναλογική κλίμακα του πόνου, δηλαδή πάνω από 50%.
Κύρια διαφορά τους είναι ότι η χειρουργική μέθοδος έχει μόνιμο αποτέλεσμα ενώ η επισκληριδια έγχυση έχει προσωρινό αποτέλεσμα. Σε ασθενείς με πρόσφατη έναρξη συμπτωμάτων έχει νόημα η διενέργεια επισκληρίδιας έγχυσης και η διενέργεια χειρουργείου σε περίπτωση αποτυχίας, καθότι ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών μπορεί να παρουσιάσει ύφεση και να μην χρειαστεί συνεχή επανάληψη των ενέσεων. Σε περίπτωση χρόνιας συμπτωματολογίας συνήθως οι επισκληρίδιες ενέσεις πρέπει να επαναλαμβάνονται συνέχεια επομένως αποτελεί πιο λογική επιλογή το χειρουργείο, εκτός αν υπάρχουνε σοβαρές αντενδείξεις. Επίσης σε περίπτωση που υπάρχει μυϊκή αδυναμία το σωστό είναι να γίνεται κατευθείαν χειρουργείο.
Οι υπόλοιπες επιλογές όπως η φαρμακευτική αγωγή και οι φυσικοθεραπείες, λόγω της μειωμένης τους αποτελεσματικότητας έχουνε νόημα σε περίπτωση που υπάρχουνε σοβαρές αντενδείξεις για χειρουργείο και τις εγχύσεις, ή σε περιπτώσεις ήπιας συμπτωματολογίας.
Μεγάλη διαφορά στην αντιμετώπιση των ασθενών κάνει η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική σπονδυλικής στήλης όπως μπορείτε να δείτε στο αντίστοιχο άρθρο μου. Ανοίγει την δυνατότητα για χειρουργείο σε ασθενείς με πολλά προβλήματα υγείας , παχύσαρκους, ηλικιωμένους, και καθιστά εφικτό ακόμη και το χειρουργείο με τοπική αναισθησία. Τα παραπάνω πετυχαίνονται με την ελαχιστοποίηση της παρέμβασης («ελάχιστα επεμβατική») άρα και της βλάβης στο σώμα του ασθενή. Το γεγονός αυτό μεταφράζεται σε μειωμένη απώλεια αίματος, μειωμένες επιπλοκές, πολύ λιγότερο πόνο, και μειωμένη περιόδο ανάρρωσης, χαρακτηριστικά που καθιστούν την ελάχιστα επεμβατική χειρουργική πολύ πιο εύκολη και αποτελεσματική επιλογή σε σχέση με την κλασική ανοικτή χειρουργική.
Το επόμενο επίπεδο ελάχιστα επεμβατικής θεραπείας το οποίο είναι και η τελευταία λέξη της ιατρικής χειρουργικής τέχνης και τεχνολογίας κάνει την απόλυτη διαφορά για τους ασθενείς μας, και είναι η πρωτοποριακή μέθοδος του Awake minimally invasive lumbar day decompression : Ημερήσια Ελάχιστα επεμβατική αποσυμπίεση οσφυικής μοίρας σπονδυλικής στήλης σε ξύπνιο ασθενή χωρίς γενική αναισθησία, με χαμηλά ποσοστά επιπλοκών και υψηλά ποσοστά επιτυχίας, όπως μπορείτε να δείτε στο αντίστοιχο άρθρο.
Στην παρακάτω παρουσίαση μου στο YouTube παρουσιάζω τα επιστημονικά δεδομένα πάνω στην αποτελεσματικότητα των θεραπειών της ισχιαλγίας.