Ένα πολύ συχνό πρόβλημα που καλείται ένας Νευροχειρουργός να αντιμετωπίσει είναι η λεγόμενη στένωση Αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης, η οποία απασχολεί εκατομμύρια ανθρώπους. Όταν λέμε στένωση αυχένα στην σπονδυλική εννοούμε τον περιορισμό του χώρου στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης μέσα στον οποίον ταξιδεύουν τα νεύρα μας και ο νωτιαίος μυελός. Ο Νωτιαίος μυελός ξεκινά ψηλά από τον αυχένα και τελειώνει εκεί που ξεκινά η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης χαμηλά στην μέση μας. Είναι εξαιρετικά σημαντικό όργανο με την έννοια ότι αποτελεί την φυσική συνέχεια του εγκεφάλου μας στην σπονδυλική στήλη. Τραυματισμός και βλάβη του Νωτιαίου μυελού μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή της κινητικότητας και στα χέρια αλλά και στα πόδια. Αυτή η σημασία του Νωτιαίου μυελού αυξάνει ιδιαίτερα την βαρύτητα της στένωσης στην αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης.

Χαρακτηριστικό των ασθενών με στένωση στον αυχένα είναι τα αισθητικά και κινητικά συμπτώματα τα οποία αφορούν κυρίως τα χέρια τους, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις όπως θα δούμε αφορούν και τα πόδια. Συνηθως πρόκειται για μουδιάσματα και πόνο στα δάχτυλα και το χέρι, συμπτώματα τα οποία ξεκινάνε από τον λαιμό και κατεβαίνουν προς τα χέρια. Λίγο πιό σπάνια έχουμε συμπτώματα αδυναμίας στα χέρια που συνήθως ξεκινούν με το να πέφτουν από τους ασθενείς αντικείμενα, ή να μην μπρούνε να κάνουνε push-ups κλπ. Σε περίπτωση που τραυματιστεί έντονα λόγω της στένωσης ο Νωτιαίος μυελός μπορεί να έχουμε προβλήματα στην αίθηση αλλά και στην κίνηση σε πόδια και σε χέρια ταυτόχρονα. Η κατάσταση του τραυματισμένου και δυσλειτουργικού νωτιαίου μυελού στον αυχένα καλείται αυχενική μυελοπάθεια και μπορεί να έχει συμπτώματα και κινητικά και αισθητικά.

Τα αίτια της στένωσης είναι όπως και στην οσφυϊκή μοίρα είτε η υπερτροφία οστών και συνδέσμων η οποία μειώνει τον χώρο που έχει ο νωτιαίος μυελός και τα νεύρα, ή η ύπαρξη κήλης δίσκου η οποία με παρόμοιο τρόπο πιέζει είτε τον νωτιαίο μυελό και / ή τα εξερχόμενα νεύρα.

Θεραπευτικά οι επιλογές μας δεν διαφέρουν από τις αντίστοιχες επιλογές στην οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης, με την εξαίρεση ότι η ενδεχόμενη ύπαρξη μυελοπάθειας αλλάζει δραματικά την κατάσταση. Όταν πάσχει ο νωτιαίος μυελός θεωρείται πάντα πρώτη επιλογή η διενέργεια χειρουργικής αποσυμπίεσης. Ο λόγος είναι ότι όπως αναφέρουμε και στην οσφυική μοίρα η καθυστέρηση της διόρθωσης μιας βαριάς νευρικής βλάβης (που προκαλεί κινητικά συμπτώματα) μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμα συμπτώματα. Η μυελοπάθεια επομένως και τα συμπτώματά της μπορεί να γίνουν μόνιμα σε ασθενείς που δεν θα χειρουργηθούν ή καθυστερήσουν να χειρουργηθούν, και επομένως οι ασθενείς αυτοί κινδυνεύουν από μόνιμη βλάβη στον νωτιαίο μυελό με αποτέλεσμα σοβαρό κινητικό, αισθητικό, και νευρολογικό έλλειμα. Να σημειωθεί ότι εκτός από την κλινική μυελοπάθεια , δηλαδή την αδυναμία και τις αισθητικές διαταραχές που εμφανίζει ο ασθενής με τραυματισμένο νωταίο μυελό υπάρχει και η έννοια της ακτινολογικής μυελοπάθειας. Η ακτινολογική μυελοπάθεια είναι ουσιαστικά η αναγνώριση στην μαγνητική τομογραφία αυχένα μιας τραυματισμένης περιοχής στον νωτιαίο μυελό, χωρίς όμως να έχει συμπτώματα ο ασθενής. Θεωρείται ότι εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό των ασθενών (80%) με ακτινολογική μυελοπάθεια θα αναπτύξουν στο εγγύς μέλλον κλινική μυελοπάθεια, και επομένως αποτελεί και αυτή ένδειξη για χειρουργική παρέμβαση.

Σε ασθενείς με απλά αισθητικά προβλήματα και πόνο οι επιλογές είναι παρόμοιες με τις επιλογές της οσφυικής μοίρας.

• • Παρακολούθηση

• • Ενδυνάμωση μυών του αυχένα

• • Φαρμακοθεραπεία

• • Ενέσεις επισκληρίδιες ή τοπικές

• • Χειρουργική αποσυμπίεση

Η αποτελεσματικότητα των παραπάνω παρεμβάσεων σε ασθενείς χωρίς κλινική μυελοπάθεια είναι παρόμοια όταν χρησιμοποιηθούν σε ασθενείς μεμονωμένα και βρίσκεται στο 60-90%. Η αποτελεσματικότητα της χειρουργικής παρέμβασης αυξάνεται και πλησιάζει το 90% όταν χρησιμοποιηθεί μετά από τις υπόλοιπες λύσεις εφόσον αυτές αποτύχουν. Επομένως είναι σημαντική η προσεκτική επιλογή των ασθενών.

Σε ασθενείς με κύριο σύμπτωμα τον πόνο ή το μούδιασμα, ισχύει κατά ανάλογο τρόπο με την οσφυϊκή μοίρα η μεγάλη υπεροχή όσον αφορά το αποτέλεσμα (μείωση του πόνου) των επισκληρίδιων ενέσεων και του χειρουργείου σε σχέση με τις άλλες παρεμβάσεις. Λόγω της ύπαρξης του νωτιαίου μυελού στην σπονδυλική στήλη όμως, οι επισκληρίδιες ενέσεις ενέχουν τον κίνδυνο τραυματισμού του, και επομένως αποτελούν λιγότερο ελκυστικές επιλογές. Επιπλέον το χειρουργείο στην αυχενική μοίρα φέρει ένα μικρό ρίσκο επιπλοκών, και μια αρκετά μικρή αλλά υπαρκτή πιθανότητα βλάβης του νωτιαίου μυελού. Επομένως σαν πρώτη επιλογή σε μια αυχενική στένωση με πόνο / μούδιασμα χωρίς μυελοπάθεια επιλέγουμε την φαρμακοθεραπεία. Εάν ο ασθενής δεν απαντήσει επαρκώς επιλέγουμε το χειρουργείο. Οι ενέσεις είναι κατά κανόνα εναλλακτική επιλογή σε περίπτωση που υπάρχουν σοβαρές αντενδείξεις για το χειρουργείο.

Σε ασθενείς με μυελοπάθεια με συμπτώματα (κλινική μυελοπάθεια) το χειρουργείο έχει σημαντικό πλεονέκτημα σε σχέση με τις υπόλοιπες επιλογές, και αυτό επειδή μειώνει κατα πολύ την πιθανότητα μόνιμων κινητικών και νευρολογικών ελλειμμάτων. Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι λόγω της τεράστιας σημασίας του νωτιαίου μυελού, η μυελοπάθεια δεν οδηγεί μόνο σε μόνιμη βλάβη στην δύναμη ενός ποδιού όπως στην περίπτωση της οσφυϊκής μοίρας αλλά οδηγεί σε αδυναμία όλων των άκρων (χέρια και πόδια), γεγονός που είναι καταστροφικό για τον ασθενή. Σε ασθενείς ασυμπτωματικούς με ακτινολογική μυελοπάθεια τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Αν και επίσημα θεωρείται ένδειξη για χειρουργείο, στις επιστημονικές μελέτες δεν υπερτερεί ιδιαίτερα όσον αφορά το αποτέλεσμα η χειρουργική παρέμβαση έναντι στην παρακολούθηση και στην συντηριτική αγωγή. Είναι επομένως μια λογική εναλλακτική είναι και η παρακολούθηση. Σε περίπτωση που ο ασθενής ανήκει στο 80% που τελικά αναπτύξει κλινική μυελοπάθεια (αδυναμία, μουδιάσματα σε χέρια πόδια) ο ασθενής προφανώς θα ωφεληθεί με το χειρουργείο, όμως αν ανήκει στο 20% που δεν θα αναπτύξει μυελοπάθεια το χειρουργείο θα έχει πραγματοποιηθεί χωρίς να είναι απαραίτητο. Υπάρχει επομένως η δυνατότητα ο ασθενής να χειρουργηθεί κατά περίπτωση εφόσον αναπτύξει συμπτώματα αρκεί όμως το χειρουργείο να πραγματοποιηθεί χωρίς μεγάλη καθυστέρηση (εντός μερικών ημερών από την έναρξη των συμπτωμάτων). Αν και η στατιστική, αλλα και η κλασσική βιβλιογραφία, είναι υπέρ του χειρουργείου, καθώς πολύ μεγάλο ποσοστό ασθενών θα εξελιχθεί αρνητικά, υπάρχει και η εναλλακτική επιλογή της παρακολούθησης, χωρίς ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο.

Το χειρουργείο κατά κανόνα είναι η πρόσθια αυχενική δισκεκτομή, και περιλαμβάνει μια μικρή τομή στην πρόσθια επιφάνεια του λαιμού. Με την αφαίρεση του δίσκου δημιουργείται επιπλέον χώρος μπροστά από τον νωτιαίο μυελό και τα νεύρα μας, και ο ασθενής ανακουφίζεται από τα συμπτώματα. Σε κάποιες περιπτώσεις (όπως για παράδειγμα πολυεπίπεδη βλάβη υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις) γίνεται τομή στην οπίσθια επιφάνεια του λαιμού ή οποία δημιουργεί χώρο πίσω από τα νεύρα και τον νωτιαίο μυελό, προκαλώντας ανάλογη ανακούφιση.

Το παρακάτω βίντεο εξηγεί αναλυτικά την στένωση της αυχενικής μοίρας και την αντιμετώπισή της: